Sözlü Vasiyet
•Türk Medeni Kanunu m.539 – 541’de düzenlenmiştir.
•Mirasbırakan; olağanüstü durumlar yüzünden resmi veya el yazılı vasiyetname yapamıyorsa, sözlü vasiyet yoluna başvurabilir.
•Mirasbırakan, resmi veya el yazılı vasiyetname yapabilecek durumda ise sözlü vasiyet yapamaz.
•Mirasbırakan yakın ölüm tehlikesi gibi olağanüstü durumlar yüzünden resmi veya el yazılı vasiyetname yapamıyorsa, sözlü vasiyet yoluna başvurabilir.
•Mirasbırakan, ulaşımın kesilmesi gibi olağanüstü durumlar yüzünden resmi veya el yazılı vasiyetname yapamıyorsa, sözlü vasiyet yoluna başvurabilir.
•Mirasbırakan, hastalık gibi olağanüstü durumlar yüzünden resmi veya el yazılı vasiyetname yapamıyorsa, sözlü vasiyet yoluna başvurabilir.
•Mirasbırakan, savaş gibi olağanüstü durumlar yüzünden resmi veya el yazılı vasiyetname yapamıyorsa, sözlü vasiyet yoluna başvurabilir.
•Mirasbırakan, halk ayaklanması, terörist saldırısı, deprem gibi diğer olağan üstü durumlar yüzünden resmi veya el yazılı vasiyetname yapamıyorsa, sözlü vasiyet yoluna başvurabilir.
SÖZLÜ VASİYETTE TANIKLIK
•Geçerli sözlü vasiyetten söz edebilmek için son arzuların usulüne uygun olarak tanıklara anlatılması gerekir.
•Sözlü vasiyette bulunacak kişi, son arzularını iki tanığa aynı anda anlatır ve onlardan bu son arzularına uygun bir vasiyetname yazmaları veya yazdırmaları görevi yükler.
•Resmi vasiyetname düzenlenmesinde okur yazar olma koşulu dışında, tanıklara ilişkin yasaklar, sözlü vasiyetteki tanıklar için de geçerlidir.
•Mirasbırakan tarafından görevlendirilen tanıklardan biri, kendilerine beyan edilen son arzuları öncelikle yer, yıl, ay ve günü de belirterek hemen yazmalıdır. Tanıklar kendilerine beyan edilen son arzuları hemen yazmamışlarsa geçerli bir sözlü vasiyetten söz edilemez.
•Mirasbırakan tarafından görevlendirilen tanıklardan biri, kendilerine beyan edilen son arzuları hemen yazdıktan sonra bu belgeyi imzalar ve diğer tanığa da imzalatır.
•Mirasbırakan tarafından görevlendirilen tanıklar tarafından yazılıp imzalanan belgenin vakit geçirmeksizin tanıklardan ikisi tarafından birlikte yetkili makama teslim edilmesi gerekir.
•Eğer makul bir süreden sonra yazılan belge verilmişse ortada geçerli bir sözlü vasiyetten söz edilemez.
•Yazılan belgeyi tanıkların ikisi birlikte vakit geçirmeksizin bir sulh veya asliye mahkemesine veya diğer yetkili makama (mesela askerlik hizmetinde teğmen veya daha yüksek rütbeli bir subay hâkim yerine geçer, ülke sınırları dışında seyreden bir ulaşım aracında o aracın sorumlu yöneticisi hâkim yerine geçer, sağlık kurumunun en yetkili yönetici de hâkim yerine geçer) verir.
•Tanıklar, daha önce bir belge düzenlemek yerine, vakit geçirmeksizin mahkemeye başvurup kanunda düzenlenen hususları beyan ederek mirasbırakanın son arzularını bir tutanağa geçirtebilirler.
VASİYETİN AÇILMASI
•Mirasbırakanın ölümünden sonra ele geçen vasiyetnamesi için yapılacak işlem aşağıdaki gibidir:
•Vasiyetname, mirasbırakanın yerleşim yeri sulh hukuk mahkemesi hâkimi tarafından açılır,
•Vasiyetname, sulh hukuk mahkemesi hakimine tesliminden itibaren bir ay içinde açılır ve ilgililere okunur.
•Vasiyetnamenin açılma gününü sulh hukuk mahkemesi hâkimi tespit eder,
•Adresi bilinen mirasçılar, mahkemece uygun görülecek usul ile vasiyetnamenin açılacağı gün ve saat belirtilerek davet olunur.
•Sulh hukuk mahkemesi hâkimi davet edilen günde gelen mirasçılar huzurunda vasiyetnameyi açar.
•Davete rağmen hiçbir mirasçı gelmemiş olsa dahi vasiyetname açılır.
•Açılan vasiyetname okunur.•Vasiyetnamenin açılıp okunduğunu tespit eden bir tutanak düzenlenir.
•Bu tutanak hâkim, zabıt kâtibi ve hazır bulunan ilgililerce imzalanır.
•Vasiyetname resmi şekilde düzenlenmemişse, vasiyetnamenin metnine, imzasına ve tarihine dokunulmadan boş bir yerine, vasiyetnamenin okunduğu tarih yazılıp, hâkim, zabıt kâtibi ve hazır bulunan ilgililerce imzalanarak, okunaklı mahkeme mührü ile mühürlenir.
•Vasiyetnamenin kağıdında elverişli yer yoksa altına bir kâğıt yapıştırılır ve bu işlem yapıştırılan kâğıtta tekrarlanır.
•Kağıtların yapıştırılma yeri, hâkim tarafından imzalanır ve gerekli sayıda okunaklı mahkeme mührü ile mühürlenir.
•Açılan vasiyetname hakim tarafından güvenli bir yerde saklanır.
•Mirasbırakanın sonradan ortaya çıkan vasiyetnameleri için de aynı işlemler yapılır.
•Vasiyetname örneği, TMK m.597 uyarınca ilgililere tebliğ olunur.
•Gerekirse, TMK m.598 hükmüne göre mirasçılık belgesi verilir. •Sözlü vasiyetin tenfizi sonuçta yazılı vasiyetin tenfizi hükümlerine göre gerçekleştirilir.
HANGİ HALLERDE SÖZLÜ VASİYET GEÇERSİZ HALE GELİR?
•Sözlü vasiyet kanunda düzenlenen koşulların geçmesi durumunda mesela savaş tehlikesinin ortadan kalkması gibi hükümden düşer.
•Mirasbırakan için sonradan diğer şekillerde vasiyetname yapma olanağı doğar ve bu tarihin üzerinden bir ay geçerse sözlü vasiyet hükümden düşer.
•Bir aylık süre geçmişse ayrıca vasiyetnamenin iptali davası açmaya gerek bulunmamaktadır.
•Ehliyetsiz kişilerin yaptığı vasiyetnameler kendiliğinden batıl olmaz. Mirasçılar vasiyetname geçersiz de olsa mirasbırakanın son arzularına saygı duyup vasiyetnameye geçerlilik tanıyabileceklerinden dava açılıp, iptal hükmü alınmadıkça bu vasiyetnameler geçerliliklerini korurlar.
