Tasarım İhlalleri: Sanayi Tasarımı Haklarının Korunması ve Yaptırımlar

Sanayi tasarımları, bir ürünün görünümünü belirleyen unsurlar olarak tescil edilerek korunur. Bu tasarımlar, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu ile güvence altına alınmış olup, tescilli tasarımın izinsiz kullanımı veya taklidi, tasarım hakkına tecavüz olarak değerlendirilir. Bu makalede, sanayi tasarımı ihlallerine karşı alınacak hukuki önlemler, başvuru süreçleri ve uygulanabilecek yaptırımlar detaylandırılacaktır.

Sanayi tasarımı ihlali, tescilli bir tasarımın izinsiz olarak ticari kullanımını kapsar. Tasarım ihlali durumları şunlardır:

• Tasarımın izinsiz kullanılması: Tasarımı tescil ettiren kişinin izni olmadan, bu tasarımın üretimde veya ticarette kullanılması.
• Taklit Ürünler: Tescilli bir tasarımın, küçük farklılıklarla kopyalanarak piyasaya sürülmesi.

Tasarım tescili, bir tasarımın yasal olarak korunabilmesi için yapılması gereken ilk adımdır. Türkiye'de sanayi tasarımları, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescil edilir. Bu süreç şu adımlardan oluşur:

1. Başvuru Hazırlığı: Tasarımın görselleri, tanımı ve sınıflandırması belirlenir.
2. Başvuru ve İnceleme Süreci: Başvuru, TÜRKPATENT tarafından incelenir ve benzer tasarımlar olup olmadığına bakılır.
3. Tescil ve Yayın: Tasarım başvurusu onaylandığında, 5 yıl süreyle koruma altına alınır ve bu süre, her 5 yılda bir yenilenebilir. Maksimum koruma süresi 25 yıldır.

Tasarım ihlalleri durumunda başvurulabilecek çeşitli hukuki yollar vardır:

1. İhtiyati Tedbir Kararı

Tasarım hakkının ihlal edilmesi durumunda, tasarım sahibi ihtiyati tedbir talebinde bulunabilir. Bu, ihlalin geçici olarak durdurulması ve tasarımın kullanımının engellenmesi için alınan bir mahkeme kararıdır.

• Başvuru Süreci: İhtiyati tedbir talepleri, Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi'ne yapılır. Bu mahkemenin olmadığı yerlerde, Asliye Hukuk Mahkemeleri yetkilidir.
• Tedbirin İcrası: Mahkeme ihtiyati tedbir kararı verdiğinde, ihlal eden tarafın faaliyetleri derhal durdurulur.

2. Tasarım Hakkına Tecavüz Davası

Tasarım hakkına tecavüz davaları, tescilli tasarımın izinsiz kullanımını durdurmak ve tazminat talep etmek amacıyla açılır.

• Hangi Mahkemede Görülür?: Bu davalar Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi'nde görülür. Bulunmadığı durumlarda Asliye Hukuk Mahkemeleri yetkilidir.
• Tazminat Talebi: Tasarım sahibi, ihlal nedeniyle uğradığı maddi zararın tazmin edilmesini talep edebilir. Ayrıca, tasarımın itibarının zedelenmesi durumunda manevi tazminat talebi de mümkündür.

Tasarım hakkına tecavüz suçları, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında cezai yaptırımlara da tabi tutulur. İhlalde bulunan kişiler hakkında ceza davası açılabilir ve şu yaptırımlar uygulanabilir:

• 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası.
• Adli para cezası.
• Tasarımın izinsiz kullanılan ürünlerinin imhası.

Tasarım sahipleri, ihlallerin önüne geçmek için şu adımları atabilir:

• Düzenli Pazar Araştırması: Piyasadaki taklit ürünlerin tespit edilmesi için düzenli olarak pazar araştırması yapılması.
• Tescil Yenileme: Tasarım tescil süresi dolmadan önce yenilenmelidir.

Tasarım ihlalleri, tescilli tasarımların değerini ve itibarını zedeleyebilir. Hukuki yollara başvurmak, ihlaller karşısında tasarım sahibine hızlı ve etkin çözümler sunar. İhtiyati tedbir kararı, tazminat davaları ve ceza hukuku yaptırımları tasarım haklarını koruma altına alır.