Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından düzenlenen işgücü politikasına uyulması suretiyle 6735 sayılı Uluslararası İşgücü kanununda belirtilen nitelikleri taşıyan yabancılara istisnai olarak çalışma izni verilebilmektedir. Söz konusu kanunun “Çalışma izninin istisnai olarak verilebileceği yabancılar” başlıklı 16.maddesinde düzenlenen yabancılar kanun koyucu tarafından sınırlı olarak sayılmış olup, aşağıdaki kişiler istisnai çalışma izni başvurusunda bulunabilirler.
1.Eğitim seviyesi, tecrübesi, bilim ve teknolojiye katkısı itibariyle nitelikli işgücü sayılan yabancılar;
2.Türkiye’ye yapacağı yatırım ve ihracat niteliği, sağlayacağı istihdam gücü ve bilim ve teknolojiye yapacağı katkı itibariyle nitelik yatırımcı olarak sayılan yabancılar;
3.Türkiye’de yapılan bir projede belirli süreliğine çalışacak olan yabancılar;
4.İlgili Bakanlıklar tarafından Türk Soylu olduğu bildirilen yabancılar;
5.KKTC (Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti) vatandaşları;
6.AB (Avrupa Birliği) üyesi ülke vatandaşları;
7.T.C. vatandaşı ile evli olup evlilik birliği içinde yaşayan yabancılar;
8.6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda yer alan uluslararası koruma başvurusu olan, şartlı mülteci, vatansız, geçici koruması bulunan, insan ticareti mağduru yabancılar;
9.Diplomatik dokunulmazlığı olmaksızın yabancı devletlerin veya uluslararası kuruluşların Türkiye temsilciklerinde çalışan yabancılar;
10.Sınır ötesi hizmet sunucusu olan yabancılar;
11.Alanında uluslararası başarısı olan ve Türkiye’ye sportif, sanatsal, bilimsel veya kültürel olarak gelecek olan yabancılar.
İstisnai çalışma izni, çalışma izni türü olup diğer çalışma izin belgeleri gibi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından düzenlenmektedir. İstisnai çalışma izni, başvurucusuna çalışma izni muafiyeti sağlamamaktadır. Yabancının diğer çalışma izin türlerinde olduğu gibi çalışmaya başlamadan önce çalışma izni alması gerekmektedir.
İstisnai çalışma izni başvurularında, Bakanlık tarafından çalışma iznin değerlendirilmesi zamanı kriter uygulanmamaktadır.
Yukarıda sayılan şartlardan birini taşıyan yabancıların çalışma izin başvuruları istisnai olarak yapılmaktadır. İstisnai olarak yapılan çalışma izin başvuruları, başvuru açısından herhangi bir farklılık göstermemekte olup, Bakanlık tarafından yapılan değerlendirme aşamasında kolaylık sağlamaktadır.
Çalışma izni başvuruları yurtiçinden ve yurtdışından olmak üzere iki farklı şekilde yapılabilmektedir. Usulüne uygun çalışma izin başvurusu yapılan yabancı uyruklunun aşağıdaki kişilerden biri olması durumunda değerlendirme aşamasında izin değerlendirme kriterleri uygulanmamaktadır.
•Nitelikli işgücü olan değerlendirilen yabancılar;
•Nitelikli yatırımcı olan değerlendirilen yabancılar;
•Proje çalışanı yabancılar;
•KKTC vatandaşları;
•AB vatandaşları;
•Uluslararası koruma başvurusu olan yabancılar;
•Şartlı mülteciler;
•Vatansızlar;
•İnsan ticareti mağduru olanlar;
•Uluslararası kuruluşların Türkiye temsilciliğinde çalışan yabancılar;
•Uluslararası başarı sahibi yabancılar;
•Sınır ötesi hizmet sunucusu yabancılar.
Yukarıdaki koşullardan bir veya birkaçını sağlayıp da istisnai çalışma izni başvurusunda bulunan yabancılara Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından belirlenen aşağıdaki kriterler uygulanmamaktadır.
1.Çalışma izni başvurusunda bulunan işyerinin en az 5 T.C. vatandaşı çalıştırması gerekmektedir;
2.Çalışma izni başvurusunda bulunan işyerinin en az 100.000 TL tutarında ödenmiş sermayesinin olması gerekmektedir. Ödenmiş sermayesi 100.000 TL’den az olan işyerlerinin en az 800.000 TL brüt satışının olması gerekmektedir;
3.Çalışma izin başvurusunda bulunan yabancı uyruklu şirket ortaklarının ödenmiş sermayesinin en az 40.000 TL ve sermaye payının da en az %20’nin yabancıya ait olması gerekmektedir;
4.Yabancı uyruklu kişinin üst düzey yönetici, pilot ve ön izin talepli mimar ve mühendis olması durumunda asgari ücretin 6,5 katı oranında, ön izin talebi olmayan mimar ve mühendis, şube veya birim müdürü olması durumunda asgari ücretin 4 katı oranında, öğretmen, psikolog, fizyoterapist ve uzmanlık gerektiren işlerde çalışacak olması durumunda asgari ücretin en az 3 katı oranında, ev hizmetlerinde çalışması durumunda en az asgari ücret tutarında, bu meslekler dışında herhangi bir meslekte çalışacak yabancılar için asgari ücretin 1,5 katı oranında aylık ücret ödenmesi gerekmektedir ;