İşe İade Davası - İşe İade Yöntemi

İş Kanunu madde 20’ye göre, işçi iş sözleşmesinin fesih bildiriminde sebep gösterilmeden veya geçerli bir sebep gösterilmediği yolundaki iddiası bulunduğu takdirde fesih bildiriminin kendisine tebliğ tarihinden itibaren bir aylık süre içinde iş mahkemesine dava açması gerekir. 

Şayet fesih bildirimi yazılı olarak yapılmamış ise, fiili olarak iş sözleşmesinin işverence sona erdirildiği tarih esas alınmalıdır. Bu tarih her türlü yazılı veya sözlü delille ispatlanabilir. 

Görevsiz mahkemede açılan dava hak düşürücü sürenin hesabında göz önüne alınmalıdır. 

İşyerinin bulunduğu veya işverenin ikametgâhı iş mahkemesi; işçi veya yetki verdiği işçi sendikası tarafından açılacak davada, fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işçinin veya üyesi bulunduğu sendikanın dava açıp açmadığını inceleyecektir. 

Feshin geçersizliği ihbar öneli içinde mahkemece tespit edildiği takdirde hizmet akdi ara vermeksizin devam edecektir. 

Bir aylık dava açma süresi, hak düşürücü süre olup, hâkim tarafından resen nazara alınacaktır.

İş sözleşmesi ile çalışan işçi olduğunu, 

Davalının işvereni bulunduğunu ve aralarındaki sözleşmenin belirsiz süreli bir iş sözleşmesi olduğunu, 

İşyeri veya işletmede en az otuz işçinin çalıştığınıİşyerinde veya işverenin diğer işyerlerinde en az altı ay kıdeme sahip olduğunu, 

İşverenin fesih bildiriminde bulunduğu, 

Fesih bildiriminin tebliği tarihi, 

İş sözleşmesinin feshinde işveren tarafından bir sebep gösterilmediği ya da gösterilen sebebin geçerli bulunmadığını,

İşletmenin tümünü idare eden işveren vekili veya yardımcısı, işyerinin bütününü idare eden işçi alma ve çıkarma yetkisine sahip işveren vekili olmadığını, 

Feshin geçerli bir nedene dayanmadığı hususlarını belirterek geçersizliğin tespiti ile işe iadeye dört-sekiz aylık işe başlatmama tazminatı yanında dört aya kadar boşta geçen süre ücret ve diğer haklarının belirlenmesi istenmelidir.

Şayet işçi temsilcisi bu görevinden dolayı yapılan feshin geçersizliğinin tespitini istemiş ise, işe başlatmama tazminatının bir yıllık brüt ücreti tutarında belirlenmesini talep edebilir. 

Öte yandan işçi, kararın kesinleşmesine kadar çalışamadığı süre için, en çok dört aya kadar doğmuş olacak ücreti ve diğer hakların tespitini de isteyecektir. 

Davacı işçinin dilekçede işe iadeyi talep etmesine rağmen dört-sekiz aylık ücreti tutarında işe başlatmama tazminatı ve kararın kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre için dört aylık ücretinin ödenmesi gerektiğinin belirlenmesini istememiş olması halinde dahi, Mahkemece tazminat ve ücretin tespit edilmesi gerekir.Davacı, İş Kanunu madde 18’de aranan şartlara uygun somut vakıaları dilekçesinde belirtmedikçe yargılamanın yürütülmesi ve ispat faaliyetinin yerine getirilmesi mümkün olmadığından bunlar tek tek açıklanmalıdır.Ancak işverenin, yazılı bir fesih bildiriminde bulunmaması ya da fesih bildiriminde herhangi bir sebep göstermemesi durumunda, işçinin sadece bu hususu dilekçesinde belirtmesi yeterli olacaktır.

Dava, tespit davası olduğundan dava açılırken maktu başvurma harcı yatırılır.

İşe iade davalarında yapılacak yargılamada seri yargılama usulü uygulanacağı İş Kanunu madde 20/III’de açıkça belirtilmiştir. 

Davalı işverenin davaya, dava dilekçesinin kendisine tebliğinden itibaren yedi gün içinde cevap vermesi gerekir.Replik ve düplik süreleri beşer gün olarak uygulanacaktır. 

Davacı iş sözleşmesinin mevcut olduğunu, kendisinin iş güvencesi kapsamında bir işyerinde çalıştığını ve kendisinin de işe iade kapsamında kıdeme sahip olduğunu, işverenin bir fesih bildiriminde bulunduğunu, iş sözleşmesinin feshinin geçerli bir sebebe dayanmadığı ya da gösterilen sebep dışında başka bir nedenin bulunduğu yolundaki talebe göre, hâkim uyuşmazlık konusunu ve ispat yükünü belirleyecektir. 

İşveren geçerli sebebin varlığını kendisi ispat etmekle yükümlüdür.  

Şayet işçi, feshin işverenin gösterdiği sebep dışında bir sebebe dayandığını ileri sürmesi durumunda bunu ispat külfeti altında olacaktır. 

İşverenin iş sözleşmesini inkârı halinde, aradaki ilişkinin iş sözleşmesi olduğunu işçi ispat etmelidir. 

İşyerinin iş güvencesi kapsamında olduğunu ispat yükü işçiye aittir. 

İşyerinin niteliği ve işçi sayısı SSK prim bildirge ve bordroları ve işyeri ücret bordroları yanında gerekirse tanıkla bu husus kanıtlanacaktır. 

İşçi iş sözleşmesinin feshini ve bu çerçevede tebliğini ispatlamalıdır. 

İş Kanunu madde 18’de, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından doğan sebepler ya da işletmenin, işyerinin ve işin gereklerinden kaynaklanan nedenler geçerli sebep olarak kabul edilmektedir. İşveren bu nedenleri her türlü delille ispatlayabilir.  

Şayet işçi fesih nedeninin gösterilen sebep olmadığını iddia ediyor ise o da iddiasını takdiri delillerle kanıtlayabilir.

Mahkemenin, işçinin dört aya kadar çalıştırılmadığı süre için ücret ve haklarının tespitine karar verebilmesi için, dava süresince işçinin başka bir işte çalışıp çalışmadığını, çalışmışsa bunun süresini ayrıca araştırmasına gerek bulunmamaktadır.Zira dört aya kadar ödenmesine karar verilecek ücret ve diğer haklara ilişkin talep eda içermeyip, mahkeme kararının kesinleşmesi ve davacının bunu öğrenmesinden sonra on iş günü içinde işverene başvurmaması halinde (21/V), işten çıkarıldıktan sonra hiçbir yerde çalışmasa da bu haktan yararlanamayacaktır. 

Belirsiz süreli hizmet akdi, işçinin davranışı veya verimi ile ilgili bir nedenle feshediliyor ise, ona önce hakkındaki iddialara karşı savunma fırsatı verilecektir.

Dava işverenin ikametgâhı mahkemesinde veya işyerinin bulunduğu yerdeki iş mahkemesinde veya iş davalarına bakmakla görevli asliye hukuk mahkemesinde açılması gerekir. 

Şayet büyükşehir belediyesi sınırları içinde bir yerde asliye hukuk mahkemesi değil varsa yargı çevresini içine alan iş mahkemesinde işe iade davasının açılması gerektiğinden asliye hukuk mahkemesi böyle bir duruma görevsizlik değil yetkisizlik kararı vermelidir. 

Dava devam ederken işe davet edilip işbaşı yapmayacağını bildiren işçinin işe iade davası reddedilecektir. 

İş Kanunu madde 20’ye göre, işçinin açmış olduğu dava haklı bulunduğunda, öncelikle feshin geçersizliğine ve işçinin işe iadesine karar verilmeli, 

İşçinin işe iade edilmemesi dikkate alınarak kararda, ayrıca işçiye ödenmesi gereken tazminata esas süre de belirlenmelidir. Bu süre belirlenirken fesih nedeni ve işçinin kıdemi göz önünde bulundurulacaktır. 

Yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra çalışma yeni bir iş sözleşmesine bağlı olsa da yine alt sınırdan anılan tazminata karar verilmelidir. 

Sendikal nedenle fesih söz konusu olduğu takdirde işe başlatmama tazminatının en az bir yıllık çıplak brüt ücret tutarında belirlenmesi gerekir. 

Bunun dışında işçinin karar kesinleşinceye kadar çalıştırılmadığı süre için ödenecek en fazla dört aylık ücretinin ödenmesi gerektiği de hüküm altına alınmalıdır. 

Şayet işyerinde asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunuyorsa davalı asıl işveren, işe başlatmama tazminatı ile boşta geçen süre ücret alacağından diğer davalı alt işverenle birlikte sorumludur. 

Kararda kimin işyerine davacının iade edildiği açıkça gösterilmelidir. 

İşçinin işe başlatmama tazminatı ile çalıştırılmadığı en çok dört aylık ücret ve diğer haklara hak kazanması için kesinleşen işe iade kararının tebliğinden itibaren on iş günü içinde işe başlamak için işverene başvurmak zorundadır.