İkamet İzni Başvurularına İlişkin Temel İlkeler
İkamet izni başvuruları ikamet izni, vize veya vize muafiyeti sürelerinin bitiminden itibaren on güne kadar yapılabilir.
İkamet izni için başvuracak yabancılarda, talep ettikleri ikamet izni süresinden altmış gün daha uzun süreli pasaport ya da pasaport yerine geçen belgeye sahip olmaları gerekmektedir.
Eksik bilgi ve belgelerin yabancıya bildirilmesi idarenin sorumluluğundadır. İstenilen eksik bilgi ve belgeler otuz gün içinde tamamlanmadığında idarenin başvuruyu işlemden kaldırma hakkı bulunmaktadır.
Kanun koyucu, ikamet izni başvurularının sonuçlandırılması için azami süreyi doksan gün olarak belirlemiştir.
İkamet izninin süresini uzatacak olan yabancılar başvurularını ikamet izni süresinin dolmasına altmış gün kala ve her durumda ikamet izni süresi dolmadan önce il göç idaresi müdürlüklerine yapmalıdırlar.
İkamet izni yerine geçen çalışma izni iptal edilenler ya da sona eren yabancılar yeni ikamet izni başvurusu için çalışma izninin sona erdiği tarihten itibaren on gün içinde başvurmalıdırlar.
İkamet izni uzatma başvurusu yapanlara, başvuruda bulunduklarına dair belge verilir. Belge ücrete tabi olmayıp, ikamet izni uzatma işlemi tamamlanıncaya kadar yabancıya yasal olarak Türkiye’de kalma hakkı ve güvence sağlar (YUKK m.24/2).
- Yabancılar, ikamet izni uzatma talebiyle ilgili harçlarını ödediklerini kanıtlamak ve talep ettikleri ikamet izni süresi içerisinde olmak şartıyla, giriş ve çıkış işlemlerini de yapabilirler.
- Çıkış yaptıkları tarihten itibaren her defasında on beş gün içerisinde döndüklerinde, Türkiye’ye girişlerinde vize şartı aranmamaktadır. Onbeş gün içinde dönmediklerinde Türkiye’ye girişte vize genel hükümleri uygulanmaktadır. Her yüz seksen günde doksan gün kalma kuralı bu uygulamada da geçerlidir.
Yabancıların, tutuklu veya hükümlü olarak cezaevlerinde ya da idari gözetim merkezlerinde geçirdikleri süreler ikamet izni süresinin ihlali sayılmaz.
Türkiye Cumhuriyeti konsolosluklarınca çalışma izni alarak gelen yabancılar için ülkeye giriş yaptıkları tarihten itibaren en geç 20 iş günü içerisinde adres kayıt sistemine kayıtlarını yaptırmaları zorunludur.
Yabancının kendi ülkesindeki zorunlu kamu hizmeti ile ülkesinde veya başka bir ülkedeki eğitim ve sağlık nedenleriyle kalışı hariç, Türkiye’deki ikametine bir yıl içinde toplam altı ay veya son beş yılda toplam bir yıl süreyle ara vermiş olması halinde ikamet izni kesintiye uğramış sayılır. İkamet izninin kesintiye uğramasıyla önceden alınan toplam ikamet izni süresi, daha sonra talep edilecek ikamet iznine etkisi olmamaktadır.
Uygulamada, başvuru tarihinden itibaren geriye dönük birer yıllık dilimler içerisinde toplam altı ayı aşan kesinti olup olmadığına bakılmalı, kesinti altı ayı bulmuyorsa diğer bir yıllık dilime geçilmeli ve hesaplama sekiz yıl tamamlanıncaya kadar devem ettirilmelidir. Yine birer yıllık dilimlerde altı ayı aşan kesinti olmaması durumunda son beş yıllık dilim içinde toplam bir yılı aşan kesintinin olup olmadığına bakılmalıdır. Diğer yandan, yabancının sekiz yıl içerisinde bir seferde veya ardı sıra, yurt dışında ya da ikamet izni almadan Türkiye’de geçirdiği süre altı ayı geçiyorsa, dilimlik hesaplamaya gerek kalmaksızın talebin olumsuz sonuçlandırılması gerekecektir.
Mültecilere, şartlı mültecilere, ikincil koruma statü sahiplerine, insani ikamet izni bulunanlara ve geçici korunanlara uzun dönem ikamet iznine geçiş hakkı tanınmamıştır.
İkamet izinlerinin süresi esas olarak vize ya da vize muafiyeti süresinin sona erdiği tarihten, talep söz konusu ise müracaat tarihinden başlatılmaktadır.
Uzatmalarda önceki izin süresinin sona erdiği tarih esas alınarak yeni ikamet izin belgesi düzenlenir.
İkamet adresi, medeni hal, isim ve soy isim değişikliği gibi durumlarda yirmi iş günü içinde bildirimde bulunulur.
İkamet adreslerini başka bir ile taşıyan yabancılar, yeni bir ikamet izni almak amacıyla yirmi iş günü içinde taşındıkları yerdeki il göç idaresi müdürlüğüne başvurmalıdırlar.
Belge kaybı, belgenin çalınması, yıpranması ya da hatalı veya eksik düzenlenmiş olduğunun ortaya çıkması hallerinde ikamet izin belgesi yeniden düzenlenir.
Kayıp, çalınma ve yıpranma hallerinde belge defter bedeli tam, ikamet izninin harcı ise yarı oranında alınır.