Güncellenme Tarihi: 01 Kasım 2024

Seri Muhakeme Usulü, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 250. maddesi uyarınca belirli suçlarda, ceza yargılamasının hızlandırılmasını sağlamak amacıyla getirilen özel bir usuldür. Bu usul, soruşturma evresi sonunda kamu davasının açılmasının ertelenmediği hallerde uygulanır ve yalnızca kanunda belirtilen belirli suçlar için geçerlidir.

Türk Ceza Kanunu’nda ve diğer bazı kanunlarda yer alan suçlardan bazıları seri muhakeme usulüne tabi tutulabilir. Seri muhakeme usulünün kapsamına giren başlıca suçlar şunlardır:

• Hakkı olmayan yere tecavüz (TCK m. 154/2-3)
• Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması (TCK m. 170)
• Trafik güvenliğini tehlikeye sokma (TCK m. 179/2-3)
• Gürültüye neden olma (TCK m. 183)
• Parada sahtecilik (TCK m. 197/2-3)
• Mühür bozma (TCK m. 203)
• Resmi belgede yalan beyan (TCK m. 206)
• Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama (TCK m. 228/1)
• Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerini kullanma (TCK m. 268)
• 6136 sayılı Kanun’da belirtilen bazı ateşli silahlar ve bıçaklarla ilgili suçlar
• 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 93. maddesinde belirtilen suçlar

Seri muhakeme usulünün uygulanabilmesi için savcının, şüpheliye müdafii huzurunda seri muhakeme teklifinde bulunması gerekir. Şüpheli bu teklifi kabul ettiğinde usul işlemeye başlar. Şüpheli, hüküm verilinceye kadar bu usulden vazgeçme hakkına sahiptir.

Cumhuriyet savcısı, Türk Ceza Kanunu’nun 61. maddesinde belirtilen unsurları göz önünde bulundurarak, suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırları arasında tespit edeceği temel cezadan yarı oranında indirim uygulamak suretiyle cezayı belirler.

Belirlenen ceza, koşulları mevcutsa Türk Ceza Kanunu’nun 50. maddesi uyarınca seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya 51. maddesi gereğince ertelenebilir. Ayrıca şartları sağlandığında hükmün açıklanmasının geri bırakılması da mümkündür. Bu usul, güvenlik tedbirlerinin uygulanmasına engel teşkil etmez.

Cumhuriyet savcısı, seri muhakeme usulünün uygulanmasını yazılı olarak mahkemeden talep eder. Talep yazısında şüphelinin kimliği, mağdurun kimliği, isnat edilen suçun niteliği, suçun işlendiği yer ve tarih gibi bilgiler yer almalıdır. Mahkeme, şüpheliyi dinledikten sonra usulün uygulanabilir olup olmadığına karar verir. Eğer uygun görmezse dosyayı Cumhuriyet Başsavcılığı’na iade eder.

Bu usul, bazı sınırlamalarla uygulanır:

• Suçun iştirak hâlinde işlenmesi durumunda tüm şüphelilerin bu usulü kabul etmesi gerekir.
• Yaş küçüklüğü, akıl hastalığı veya sağır-dilsizlik gibi durumlarda bu usul uygulanmaz.
• Şüphelinin yurt dışında olması veya resmi adresinde bulunamaması hâlinde usul uygulanmaz.

Seri muhakeme usulü, belirli suçlarda hızlı yargılama yapılarak adaletin daha etkin ve hızlı sağlanmasını amaçlayan bir düzenlemedir. Bu usul, hukuki süreçlerin sadeleştirilmesine katkı sağlar, ancak uygulama alanı belirli suçlarla sınırlıdır.

Bu makale, Av. Hüseyin Bayar tarafından yazılmış olup Bayar Hukuk Bürosu'na aittir. İzinsiz kopyalanamaz.